DR STRANGELOVE
ΗΠΑ, 1964, ασπρόμαυρο, mono, 102 λεπτά
Σκηνοθεσία: Stanley Kubrick
Σενάριο: Peter George (νουβέλα), Stanley Kubrick, Terry Southern
Μουσική: Laurie Johnson
Φωτογραφία: Gilbert Taylor
Μοντάζ: Antony Harvey
Παραγωγή: Stanley Kubrick, Victor Lyndon
Διανομή: Columbia Pictures
Παίζουν: Peter Sellers, George C. Scott, Sterling Hayden, Keenan Wynn, Slim Pickens, Peter Bull
Μια απολαυστική μαύρη ή καλύτερα εφιαλτική κωμωδία με θέμα την ατομική βόμβα. Θέμα δύσκολο που βρήκε αντιρρήσεις τόσο στους παραγωγούς όσο και στη ΝΑΣΑ. Όλα κατασκευάσθηκαν από την αρχή σύμφωνα με τα πολεμικά περιοδικά της εποχής όπου έδιναν τεχνικές οδηγίες για τα Β 52 τα φοβερά πολεμικά αεροπλάνα. Εκπληκτικό σενάριο γεμάτο ανατροπές και έναν Peter Sellers όπως δεν έχουμε ξαναδεί. Σε τρεις διαφορετικούς ρόλους όπου ο Kubrick τον ήθελε και για έναν τέταρτο αλλά ο Sellers αρνήθηκε μάλιστα χτύπησε και το χέρι του και δεν γινόταν να τον παίξει. Ο σκηνοθέτης θεώρησε ότι αυτό έγινε σχεδόν επίτηδες για να μην μπορέσει να τον παίξει.
Ίσως η καλύτερη μαύρη πολιτική κωμωδία όλων των εποχών. Εφιαλτική, σκληρή, γεμάτη κωμικοτραγικές λεπτομέρειες, η ταινία αυτή του Kubrick παραμένει όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρη και διασκεδαστικότατα ειρωνική.
Στο απόγειο του «Ψυχρού Πολέμου» ένας τρελάρας στρατιωτικός αποφασίζει, έτσι ξαφνικά, να ρίξει ατομικές βόμβες στη Σοβιετική Ένωση, γιατί οι κομμουνιστές είναι πολύ επικίνδυνοι και οι πολιτικοί δεν είναι πλέον άξιοι να τους εμπιστεύεται κανείς για καθοριστικές πράξεις. Η πιθανή και καθόλου ευκαταφρόνητη αυτή εκδοχή, που παρ’ όλα ταύτα διαφεύγει στις συχνές συζητήσεις περί «άμυνας» μιας χώρας, γίνεται η σεναριακή αφετηρία για μια σειρά υποθέσεων καθόλου αδύνατων ή παράλογων που προκαλούν ειλικρινές γέλιο μέσα από την εφιαλτική τους ρεαλιστικότητα.
Ο στρατηγός Jack D. Ripper αποφασίζει μια ωραία πρωία να στείλει τα Β-52 που είναι σε άσκηση ρουτίνας, να ρίξουν ατομικές βόμβες στη Ρωσία. Τρεις χώροι αναπτύσσονται και περιγράφουν τις επιπτώσεις αυτής της απόφασης.
Η αεροπορική του βάση, όπου δεσπόζει η φοβερή πινακίδα «η ειρήνη είναι η ειδικότης μας» τίθεται σε κατάσταση πολέμου θεωρώντας ότι οι κόκκινοι έκαναν πραξικόπημα, μπήκαν στο Πεντάγωνο και κατέλαβαν τις επικοινωνίες. Καμία επαφή με το έξω δεν είναι πλέον δυνατή. Ο τελών υπό τας διαταγάς του, ’γγλος λοχαγός Mandrake, ένας από τους τρεις ρόλους που υποδύεται ο Peter Sellers, διαπιστώνει ότι οι κόκκινοι δεν έχουν καταλάβει το ραδιόφωνο -αφού παίζει τζαζ- άρα η απειλή δεν είναι μεγάλη και τρέχει να ενημερώσει το στρατηγό.
Ο στρατηγός τον απειλεί με όπλο και ο Mandrake δεν έχει παρά να υπομείνει τις γεμάτες σεξουαλικά υπονοούμενα φλυαρίες του στρατηγού περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για δράση. Παράλληλα, ένας δεύτερος τόπος δράσης της ταινίας είναι το εσωτερικό ενός από τα Β-52 με αρχηγό τον Τεξανό, αφελή και πιστό στο γράμμα του νόμου, επονομαζόμενο, T.J. «King» Kong. Ο τρίτος χώρος είναι το Δωμάτιο του Πολέμου στο Πεντάγωνο, όπου δύο Peter Sellers είναι παρόντες. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Merkin Muffley και ο ειδικός επί των πολεμικών θεμάτων πρώην ναζί, Dr. Strangelove, καρφωμένος σε αναπηρική πολυθρόνα, με ψεύτικο μεταλλικό χέρι, μαύρα γυαλιά και άψογη γερμανική προφορά. Αυτοί οι τρείς χώροι εναλλάσσονται και περιγράφουν την πορεία της καταστροφής.
Οι σκηνές μέσα στο Β-52 είναι αληθοφανέστατες και απολαυστικότατες, ειδικά όταν ανοίγουν το κουτί με τις πρώτες ανάγκες και βρίσκουν μεταξύ άλλων προφυλακτικά και νάιλον κάλτσες. Παρακολουθούμε όλες τις προετοιμασίες, τις απορίες και τα ανάλογα λογύδρια, τα οποία μέσα σε αυτήν τη φάρσα φαίνονται τραγικά κωμικά για να καταλήξει στην πτώση της ατομικής βόμβας με τον «King» Kong καβάλα, ως μια τελευταία πράξη ηρωισμού. Όσον αφορά στο Δωμάτιο του Πολέμου εκεί γίνονται τα απολαυστικότερα γκαγκ. Ο πρόεδρος, βλέποντας ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αναστείλει το κακό, αποφασίζει να ενημερώσει τη Σοβιετική Ένωση, ώστε να καταρρίψει τα αεροπλάνα. Η τηλεφωνική συνομιλία με τον Dimitri, τον πρόεδρο της Σ.Ε., έχει μείνει στην ιστορία του κινηματογράφου για το παράλογο και συνάμα ρεαλιστικότατο διάλογο μεταξύ των δύο πλανηταρχών. Ο καθένας διεκδικεί μεγαλύτερο μέρισμα στη θλίψη που του προκαλεί η κατάσταση, λες και είναι ερήμην τους, και μάλιστα ο πρόεδρος των ΗΠΑ προσπαθεί να τον πείσει ότι αυτός, στην άλλη άκρη της γης από το στόχο, λυπάται ακριβώς το ίδιο ή και χειρότερα. Σ’ αυτό το δωμάτιο επίσης ακούγεται η περιβόητη φράση: «κύριοι, μην τσακώνεστε, εδώ είναι το δωμάτιο του πολέμου!» Αξέχαστο επίσης μένει το γκαγκ, όπου ο Αμερικανός πρόεδρος ζητά από τον Dimitri να του δώσει το τηλέφωνο των κεντρικών γραφείων της Σοβιετικής Αεράμυνας, αυτός δεν το θυμάται και τον παραπέμπει στις πληροφορίες καταλόγου. Μέσα από το τηλεφώνημα και τη συνομιλία με το σοβιετικό πρέσβη που βρίσκεται στο Δωμάτιο του Πολέμου, αποκαλύπτεται η ακόμη τραγικότερη πτυχή της υπόθεσης.
Οι Σοβιετικοί έχουν κατασκευάσει μια αυτόματη μηχανή που μπαίνει σε λειτουργία μόλις γίνει επίθεση σε έδαφός της και καταστρέφει με βόμβες όλη τη ζωή του πλανήτη. Οι Αμερικάνοι στρατιωτικοί, μόλις τον ακούν, ζηλεύουν που δεν το σκέφθηκαν πρώτοι και κατηγορούν τους Σοβιετικούς που το κράτησαν μυστικό, διότι τέτοια όπλα έχουν ως κυριότερο σκοπό τον εκφοβισμό, άρα πρέπει να διαφημίζονται. Όπως η επίθεση των Β-52 δεν μπορεί να ανασταλεί, έτσι και η μηχανή των Σοβιετικών δεν μπορεί να αποπρογραμματισθεί. Ο Dr. Strangelove επιβεβαιώνει την αλήθεια των γεγονότων, και όλοι αναμένουν την κατάρριψη των αμερικανικών Β-52 από τους Σοβιετικούς. Παράλληλα ο καημένος λοχαγός Mandrake, μετά από την αυτοκτονία του στρατηγού, και αφού έχει μάθει τον κωδικό της ακύρωσης της επίθεσης, προσπαθεί να επικοινωνήσει με το Πεντάγωνο.
Τα τηλέφωνα δεν λειτουργούν, δεν έχει ψιλά για τον κερματοδέκτη, το Πεντάγωνο αρνείται να πληρώσει την κλήση και ο Mandrake αναγκάζεται να σπάσει ένα μηχάνημα της Coca-Cola. Πράξη αξιοκατάκριτη για έναν Αμερικανό στρατιωτικό που είναι παρών. Ο κόσμος τελικά τινάζεται στον αέρα και στο Δωμάτιο του Πολέμου αποφασίζουν ότι μπορούν κάποιοι, επιλεγμένοι από υπολογιστή, να ζήσουν 100 χρόνια κάτω από τη γη, μέχρι να καθαρίσει η ατμόσφαιρα. Θα αντιστοιχούν, βέβαια, 10 γυναίκες, γόνιμες, για έναν άνδρα, γεγονός που, φυσικά, ευχαριστεί τους πάντες σε τέτοιο σημείο, ώστε ο Σοβιετικός πρέσβης να συνεχίζει να φωτογραφίζει κρυφά τα μυστικά του εχθρού -που θα του είναι χρήσιμα σε 100 χρόνια- και ο περίεργος Dr. Strangelove να ζει το θαύμα της αναγέννησής του, μέσα σε απόλυτη υστερία, ξαναπερπατά και χαιρετά ναζιστικά. Τίποτα από όλα αυτά δεν σας φαίνεται αστείο; Πράγματι, ενώ γελά κανείς ασυναίσθητα και τρανταχτά, αποτέλεσμα ενός άκρως ευφυούς χιούμορ, η ταινία είναι εντυπωσιακά ακριβής στη φρικαλεότητα που περιγράφει.
H ταινία κερδίζει με τα χρόνια καινούριους θαυμαστές και δημιούργησε, όπως αρκετές άλλες ταινίες του Kubrick, μύθους γύρω από τη θεματική της. Λέγεται ότι όταν ο Ronald Reagan ανέβηκε στην εξουσία το 1981 και μετακόμισε στο Λευκό Οίκο ρώτησε πού βρίσκεται το Δωμάτιο του Πολέμου.
Ηλέκτρα Βενάκη
Ήχος στο Σινεμά 